- Hiku wruhane si parajuru ning asambewara samadaya
yen andikanira tala-
Hiku-itu
Wruhane-ketahuilah
juru, pimpinan, kepala yang
mengepalai-mempimpin
asembewara, para pedagang semuanya
yen, bahwa, andikanira-pangandika, ngendika, dhawuh, titah
Itu
pemberitahuan para juru yang mengepalai segala
Pembeli-penjual, adapun titah
this must be known by the common
chiefs of the tradepeople altogether, that
Our Word confriming the Word of
- mpakanira paduka bhatara cri paramecwara sira sang
mokta ring wisnubhuwana, dene kaluluputane si parawangca ring-
talampakanira-telapak (kaki/tangan)-delamak(an)
(di bawah kaki)
paduka, paduka- duli tuanku
bhatara-
(1)yang telah menjadi dewa, (2) kepala daerah suatu nagara.
Cri
paramecwara- parama-icwara, dewa yang pertama/utama (raden wijaya/wijaya rajasa,
pendharmaan di candi surowono)
Sira-
beliau, mokta-muksa, mi’raj, kondur maring kadewatan / kahyangan dewa wishnu,
dene-adapun,
kaluputane, kesalahan
parawangca-keluarga
raja (Majapahit) di
di bawah
telapak kaki paduka bhatara sri parameswara yang moksa di
surga dewa wisnu, adapun
kesalahan para wangsa di-
His Grace the Magnificent
Lord the Illusttrious Parameshwara, He the
honoured Released in the Wisnu’s Abode,
concerning the exemption of the
Families of
- biluluk, asambewara sarwwa papat, hadagang, hamahat,
hajagal, hamalanten, hamdel, hamuter, hanglaksa, hanga-
biluluk
mengusahakan serba empat ;
berdagang
(bakulan),
membuat
arak-deres,
hajagal-memotong
hewan,
hamalanten-mencuci,
hamdel-mewrna
(biru-dg. Indigo, tom)
hamuter-
membuat (sebangsa mie, bihun ¿)
hanglaksa-mencuci
dengan sebangsa biji jarak àklerek ¿
hangapu-membakar
kapur
biluluk, dibolehkan ke empat (usaha)
; berdagang, membuat minyak dari biji jarak, memotong hewan, membuat mie, mewarna,
memutar, dan membakar-
biluluk, tradespeople, four in all;
merchants, tappers of sugar palms (penderas
gula kelapa), butchers, bleachers of
textiles, dyers with indigo, millers of oil
mills (penggilingan minyak biji), vermicelli
makers, lime-burners,
- pu, mangkana manih kang atunggu kasiman, asambewara,
sarwwa tunggal, hiku ta luputa ring
arik purih saprakara, padadah, pawiwaha,
patatar, pasadran, byangkatan,
palalandep, palalajer, pararajeg, pabata,
pabale, parahab, pasusuk,
parawuhan,
kapur, para pedagang, selanjutnya
yang menunggu sima=atunggu kasiman,
menjalankan serba satu ,
luputa=mereka dibebaskan (luput),
arik purik=segala bea cukai, yaitu padadah=pijat,
pawiwaha=perkawinan,
patatar, (pembuat tataran pohon kelapa ?)
pasadran=nyadranan
(menyelenggarakan selamatan untuk memperingati hari kematian seseorang),
byangkatan=bea angkutan,
palalandep=pembuat asah,
palalajer=pembuat sendi’/pagar,
parabata=pembuat bata,
pabale=pembuat
bale,
parahab=pembuat
atap
pembuat
tanda watas,
pasusuk=pembuat
susuk,
parawuhan=kedatangan
(tamu dari luar desa)
(penjemputan),
and too of the residents at
Kasiman, tradespeople, one (family) in all, these now
shall be exept from arik purih
taxes and all dues of that kind : padadah
(formassaging on occasion of a
birth), pawiwaha (on occasion of a wedding).
patatar (for the ladder-of the pyre),
pasadran (for the posthumous ceremonies
for the dead), byangkatan (for transports),
palalandep (for sharp implements),
palalajer (for poles),pararajeg (for
hedges),pabata (for bricks), pabale (for
pavilions),parahab ( for roofing material),
pasusuk (for pegs), parawuhan (for
guest of high rank).
- luputing titiban, sahang, cabe, kumukus, kapulaga,
wsi, kawali, wsi, pinggan, pangjalin, kapas, makanguni tahil padaging
luputa, ndan ta knaha ring pa-
dibebaskan dari cukai penitipan,
sahang,
cabe,
menanak, kapulaga-tumbuh-tumbuhan, ,
periuk, besi, pinggan (cawan tempat
makanan) ,rotan, kapas, apalagi mereka
juga dibebaskan
membayar
(tahil), padaging=mengusahakan daging. Dan mereka juga tidak kena
exempt from titiban
(compulsory buying), of pepper, cpsicum, cubeb
cardamom, iron, iron pans, dishes, rattan,
cotton, and also from the tahil (due)
padugi (the caming up), they shall be exempt.
But then they shall be liable to
- mihos, maler, anuta rehe kang sajiwa-jiwa(setiap
orang yang dibawahi), lima ngatus ing wong tunggal, makadon(dg 7an)
anahosi(memberi sajian), parajuru(para petugas kerajaan) hanagi kapepek
(secara lengkap) irehane mareke ringong(kepadaku), lawan dene
mihos,
maler=dibatasi , kena setiap orang lima ratus ,dengan maksud supaya
memberi
sajian para petugas kerajaan, kebebasan menyediakan santapan bagi
pegawai-pegawai raja yang berkeliling dan
berkumpul.
Pamihos
(capitation tax), with a limit, making allowance for their conditions man by
man, of five hundred each, (Thi) rescript is issued)with this end in view; in
case there might be common chiefs who press for full payment, in that case they
(the Biluluk families) enter into Our Presence. Further concerning
- jajahane,
sasangkulane, kaponakane, kang
amahat ing biluluk irehane luputeng tahil jajalukan sangu pangisi kangdi,
kang rajamudra yen uwus kawaca
jajahane-
semua, dijajah, jelajah, di enjah-enjah
sasakulane-0>sangkul,
disangkul (di bawa, ditunjang seluruh
keluarga),
amahatàmembuat arak
tahilàtail- mata uang,
luputàtidak kena, bebas,
sanguàsaangu, bekal
kangdiàkantung
semuanya disebabkan karena rakyat
di biluluk sangatlah ku sayangi,
beserta
para pemuda, seluruh keluarga mereka, kemenakan, prp dan laki-laki, yang di
biluluk membuat arak. Mereka dibebaskan
dari meluluskan permintaan pelawat-pelawat yang meminta sangu , mengisi
kantung mereka, piagam raja ini dibubuhi cap setelah dibaca,
the man servants, the
bondmen, the nephews of the sugar-palm tappers of
biluluk, for that matter they shall be exempt
from the tahil (due) asked for
provision on the way and for stuffing the
sack. This Royal Seal on being read
- kagugonana dene parawangsa ring biluluk, tithi, ka,
2, i caka 1313.
Supaya
ditaati oleh keluargaku di biluluk, tertanggal hari kaliwon, bulan 2 tahun saka
1313.
shall be kept by the families of biluluk,
dated in the 2nd month, shaka-year,
1313.
PRASASTI BILULUK
III (1395) (TGL. 21 NOVEMBER 2010)
1. Hiku wruhane kang anampak tahil ing anananda, hananandu, hatuku latek,
sakalwiran ing anampak
Anampak.>< anampik àmau = mengambil
Tahil= pajak. ananda à andhaà tukng buat tangga
Ananduà anduàdiangkat à ditandu
Latekà endhut=lumpur,
Sakalwiran à sakalirà sekalian
Yang mengambil (tahil)
Ini pemberitahauan kepada yang memungut
pajak tahil bagi tukang
anda, orang yang mendukung anda, yang membeli
latek, dan
bermacam-macam pemungut pajak yang lain
this
must be known by persons who take the metayers tahil (due), buying saliferous
matter, anybody who takes it, that this is
2. yeng andikaningong, dene si para wangsa ing biluluk, ring tanggulunan,
irehane luputa ring tahil ing anananda,
i reh ane à rehàperintah, pangreh praja, recht à beld, hukum.
Luputà salahà tidak kena
bahwa peritahku, oleh karenanya
para wangsa dibiluluk, di tanggulunan,
dibebaskan dari beban tahil untuk
tukang anda
My
Word, concerning the families of biluluk and tanggulunan,in that case they
shall be exempt from the metayers tahil
3. hananandu, hatuku latek, luputa, makadona po hana hanagiha tahil ing ananda
hanandu hatuku
luputaà tidak kena,
makadonà mangka dene,
in the buying of saliferous matter, they
be exempt. (This rescript is
issued). With this end in view;in case there
might be yet persons who
press their claim for the metayers tahil in
the buying
4. latek, ing parawangsa ing biluluk, ring tanggulunan, irehane mareka
iringong, aja, den sidigawe,
marekàngadepaàmenghadap sayaàingongà ingsun,ajaà seandainya
sidigaweàsalah gaweàngrecoki,
usil
of saliferous matter from the
families of biluluk and tanggulunan, in that case
they (the families) should enter into my
presence.Do not worry.
5. si parawangsa ring biluluk, ring tanggulunan, kang rajamudra yen uwus
kawaca, kagugonana dene si pa-
the
families of biluluk and tanggulunan. This royal seal on being read, shall
be kept by the families
6. ra wangsa ring biluluk, tithi, masa jyastha , i caka, 1317.
of biluluk. dated in the
month Jyaista (may-june) in the shaka-year 1317.
PRASASTI BILULUK
IV (29 Nov. 2010)
(2r)
1. talampakanira bhatara rajanatha, talampakanira bhatara anantadewi,
talampakania bhatara nari
bhataraà bhreà
kepala negara daerah/kecilàbhumi=pusatàistana
2. dewi, talampakanira bhatara paramecwara, makanama talampakanira raden kuda,
3. talampakanira bhatara narapati, makanama talampakanira raden mano
talampakanira rade-
4. n iso, talampakanira haji saratanganugrahani wnang swatantra tan katamana
dening winawa sang manakatrini, pangkur, tawan, tirip, mwang pinghai wahuta
saprakara ning mangilala drwya haji ring dangu, micra-para-
pinghaiàputih
pinghaiàpatih (jabatan) = keagamaan
wahutaàjabatan
ring
dangu – selama-lamanya.
SEBELAH
(2)
1.
micra, wulu-wulu, prakara, pangurang, kring, padem,
manimpaki paranakan, limus galuh, mangrinci, manguryya
micra-misra = lintah
darat,
go. dalam masy,
ulu-ulu ?
prakara= jenis, perkoro
pangurang =
pendeta minta-minta, darwisj
kring = mandul
padem = tuna
kisma
manimpaki =
golongan
peranakan = peranakan ( asing + indonesia)
limus galuh
= penghalus, pengupam batu permata
mangrinci =
tukang kidung ?
manguri =
(pegawai istana)
2.
ngilala, parang, sungka dur(g)a,
pangaruhan, taji, watu tajem, sukun, halu warak, rakasang, ramanang, pini-
ilala –manguryyangilal, tukang
ngarang di istana)
parang = batu laut, karang,
golongan orangàparangmuka=penjahat
bgmn/maka
sungka (gol. dlm masyarakat)
dur(g)a = raksasa, dukun wanita (segolongan orang)
pangaruhan = nama jabatan
taji = nama golongan (tukang
potong, taji ayam ?)
watu tajem = pengasah
sukun = sukun, buahàpengambil buah
sukun, nama jabatan
halu, pahlawan, jabatan, antan,
gada godam-palu besar ?
, halu warak, pawang badak?
rakasang = lapisan alam masyarakat
(klp. dewasa, raka) = sinoman ?
ramanang = golongan pejabat àrama = bapak, tua-tua= ngurusi orang tua-tua = rama ?
3.
nglai, katanggaran, tapahaji, erhaji malandang, Ica,
lebleb, pakalangkang-pakalingking, kutak, tangkil,
pininglai = pemain gamelan (Jw. panjak),
nama jabatan
katanggaran = tukang masak, Jw. pracik ?
tapahaji = tapa haji=penjagaa
petapaan yang disediakaan oleh raja
erhaji = air haji, tukang ambil
air untuk raja
malandang= mal, salah,
andang/andeng, jalanàsalah jalan,
kesasar
ica= gelanggang ayam
lebleb, penjaga lumbung padi
& pembantunya
pakalangkang-pakalingking = besar
dan kecil
kutak = ?
tangkil = pelayan raja
4.
trpan, salyut, watu walang, pamanikan, paniga, sikpan,
rumban, wilang thani, wiji kawah, tingkes,
trpan = tukang
nyuling
salyut = gol.
dalam masyarakat
watu walang =
watu walang = penggundul batu, penghalus batu
pamanikan =
penjual permata
paniga = tukang
patri
sikpan = pembuat
hulu pedang
rumban =penatah
permata
wilang
thani=pengukur tanah
wiji kawah=tukang
tembikar, pengecor ?
tingkes awi =
pnjalin bambu
5.
awi, tuha dagang, tuha nambi, tuha judi, tuha nunjeman,
juru gosali, juru jalir, mangrumbai, manggunjai,
awi =
tuha dagang
= saudagar,
tuha nambi =
tukang tancap, tambi = tancap, juru obat ?
tuha judi =
tukang judi
nunjeman = tukang
?
juru gosali =
pemimpin pande, pandai besi
juru jalir = mantri
psk, tukang ukir àukir anak ?
mangrumbai,
rumbai, rumbe
manggunjai = gunya,
salih, cendikiawan ?
(4).
1.
du kasirat, amijilaken wuryya ning kikir, mamuk,
mamungpang, ludan, tutan,angcapratyangca, danda
du kasirat, denda peludahan
amijilaken, mengeluarkan,
mengancamkanàmenyoncongkan
wuryya ning kikir= pedang
mamuk-ma amuk, mengamuk
mamungpang, menghina
ludan, dendam kesumat
tutan, merebut merampas
angcapratyangca, menyiksa
2.
kudanda mandi haladi, kewala ikang wangceng biluluk,
tanggulunan, papadang, atah,pramaneriya sasukha
danda kudanda mandi haladi,
mencaci maki dll.
kewala, hanyalah
keluarga biluluk dan tanggulunan,
dan papadang (padangan ?)
atah, hanyalah
pramaneriyaàpramana iriya, punya hak
3.
duhkhanya kabeh, nguniweh tang kneng arik purih
saprakara, lakwala kwan anado haparek, putajena-
sasukhadukhanya,
dengan segala suka duka,
nguniwweh, serta
tidak kena pajak apapun
lakwalakwanàlaku lakuan, pergi angado (h), jauk,
haparek, dekat
4.
n ngong admit, turun turun sagem sarakut, patung patung
sakeng parasamya, pinta pinta sakupang satak,-
5.
nguni-nguni yang lwiha sakerika, tan pegawekna purih
denikang kalapatih wahuta rama, apan wangca
SEBELAH ;
(4)
- swatantra ikang biluluk, tanggulunan, papadang,
muwah madrwyan sambewara, adagang, ajagal, a-
- malanten, amuter, amahat, sakwehanya, wnang
anangapana maing, ungsiren maling tles, ungsire
- ning stri sahadosa, sasangkanya, hulun minggat
kuneng wnang amangana rajamangca, taluwah, wdus gunting, karung puli-
- h, asu juged, prut muwah luputeng rarapon, wrdo,
anggargining sanda, muwah madrwya pandai
- wsi, pandai mas, pandai dang, pandai gangca, pandai
sisngen, pandai dadap, sakwehnya kuneng ya-
(5r)
- n awarangawarang, aguntingana, banuni wkanya,
amaguta pajenfpancawarnna pinagut, acuinga larryala,
- ryyan tanpa kangsya, agilanggilanga hampyalgading,
praswatang, pra anggi, pras bunter, pras siddhayuga wr-
- kti wali, santi kukuwaka, pahawwanawwan, pasilih,
galuh, tuwuh tuwuhan, ciwa patra, anganggwa salwir ning wali
- makadi nagapuspa, nawagraha, ajenwakkanaka, askara
tunjung siniwak, mawida naga-
- raci, aringringa bananten, angulesana saka,
sole-sanya muwah pasilihen ing kali, atapakana sira ing mahisa a-
(5)
- nungsang salu, wnangaguntinga ring bale, angigela
kuneng, wnang angalapado, awaranga tatannga,-
- awaranga reparepan lawang, anggantyanana karang
hulun, Kuneg yang hana mungkimungkilamedekngrubuhakna ikang wangceng
- biluluk, tanggulunan, papada
- gumawayaken papakarmma, salwir ning mahapataka
kabhuttya denyaringi hatraparatra, om indah ta kita kamuhy-
- ng aricandana agasti maharsi purwwaa daksina
paccimottaramaddhyaorddadhah, rawi caci ksiti, jalo pawana hutasa –
(6r)
- na, yajamanakaca, dharmma horatra sandhya dwaya,
yakca raksasa picara preta sura garuda gandharwwa, graha kinna
- ra mahoraga catwari lokapala, yama, baruna,kuwaira,
basawa, mwang putradewata, panca kucika, nandicwa-
- ra mahakala, sadwinayaka durggadewi caturacra
antasuredra, anakta hyang kalamrtyu bhuta gana, sahana
- nta rumaksang sakala bhumimandala, kita umilu
manarira ring sarwwabhuta, sakala saksi bhuta tumon angadoh aparek
- ring rahineng kulem, ak rengo ikeng samaya sapatha
sumpah pamangmang mami ri kita kamu hyang kabeh, ya watikang wwang dura
(6)
- cara, ngulahulah ikeng wangcng biluluk, tanggulunan,
papadang, yadyan brahmana, ksatriya, waicya, cudra, wiku
- ri grhasthawana prastabhiksaka, asing awakanya,
tasmut kabwat karmmaknanya, patyananta ya denta kamu hyang kabeh,
deyantatpati ya,
- yan amalintang ring tgal sahuten ing ula mandi, ya
pereng alas damaken ing mong, manglangkahana mimang, haliwat iangwway
agong cakepen ing wuhaya
- mumul, haliwat ing hawan gong kasopa wulanguna,
hudan samberen ing glap, hana rig umahnya katibana bajragni tanpa warsa,
liputen gsengana
- de hyang agni wehen bhasmibhuta, tanpa nlihahari
wuntat, tarung ring adgan, tamyal i kiwan, uwahi ring tnganan, utuh
tunduhnya, sbit wtengnyata
- tas dadanya, watwakendalamnya, pagan dagingnya, inum
rahnya, ther pepedaken wehi pranatika bwongaken ing akaca, tibaken ing
maharorawa, astu.
1 komentar:
What is the definition of a destructive force? I would be extremely helpful if any person can answer to that query. I'm caught with this dilemma for previous 7 days and I'm not capable to find houses reply for that concern. Any reaction will be very appreciated. Thank you really significantly and have a great working day. Apologies for my weak english language. Cheers !
_________________
[url=http://cheapbacklinksforyou.blogspot.com/2013/07/backlink-pyramid.html]backlink pyramid[/url]
Posting Komentar